Rudi is terug in de bak. Ik was er al bang voor, toen ik er achter kwam dat hij toch weer op straat terecht gekomen was na zijn vrijlating, een maand of twee geleden. Dat soort dingen kom je gauw genoeg te weten als je zowel straatpastor als gevangenis-aalmoezenier bent. Er zit nogal eens wat overlap tussen die twee werkterreinen – triest genoeg.
Rudi is een ‘draaideur-klant’; mijn collega’s in de aalmoezeniersdienst kennen hem al veel langer. Maar ik zou hem zeker geen ‘draaideur-crimineel’ willen noemen. Rudi doet soms domme dingen, vooral als hij gedronken heeft. Maar er zit geen kwaad in hem – of in ieder geval niet meer dan in de meesten van ons. Waarom is hij dan gedetineerd en mag ik gewoon vrij rondlopen? 
Wel, hij heeft de wet overtreden. Dat staat als een paal boven water. Maar dan doen er veel meer, en die komen daar heel vaak niet voor in de bak terecht. Het grote verschil? Die andere wetsovertreders hebben geld. En een gerespecteerde maatschappelijke positie. Ze staan ettelijke treden hoger op de sociale ladder dan Rudi staat of zelfs dan ik sta. Daar komt nog bij: wie op straat leeft, loopt eerder het risico dat zij of hij het soort wetsovertreding begaat waarvoor je in de bak belandt.
Er is een woord voor dit verschijnsel: klassenjustitie. Maar dat dekt de lading toch niet helemaal. Ik had het er laatst nog over met een vriendin die in Engeland les geeft aan gedetineerden in een Britse gevangenis. Ook zij heeft die ervaring, dat de bak vooral bevolkt wordt door mensen van onderaan de ladder. Toen ik het woord “class justice” noemde, corrigeerde ze mij op milde toon, zoals alleen de Britten dat kunnen. “Class injustice”, was het woord dat zij gebruikte. Bijna onvertaalbaar naar het Nederlands, maar “spot on”. Geen klassen-recht, maar klassen-onrecht.
Waar je wieg gestaan heeft, bepaalt nog steeds voor een groot deel waar je later terecht komt. Het is waar dat dakloosheid – en mogelijk ook gevangenisstraf – ons in principe allemaal kan overkomen. Maar wie uit een gezin komt waar armoe troef was, heeft een onevenredig grotere kans om op straat of in het gevang terecht te komen.
Ik hoop dat Rudi toch ooit een plek vindt waar hij terecht kan als hij weer vrij komt. En waar hij genoeg veiligheid, begrip en stabiliteit vindt om niet wéér in de bak te belanden. Ik zou het ‘m zó gunnen.