Mijn liefde voor de rafelrand – om het zomaar te noemen – begon, denk ik, zo’n 33 jaar geleden. Op dat moment woonde ik nog in de Nederlandse provinciestad Wageningen, waar ik gestudeerd had aan de Landbouwhogeschool. Ik werkte met veel plezier als ‘duizendpoot’ op het bureau van de oecumenische studentengemeente, ik had een leuk bovenwoninkje. Veel verdienen deed ik niet, maar ik had ook niet veel nodig. Zo voor het oog had ik ’t aardig voor elkaar allemaal. En toen begon het te kriebelen. Was ’t allemaal niet…. tja, té aardig voor elkaar?
Het balletje ging aan het rollen en toen was er geen houden meer aan. Via via kwam ik in contact met Frans Tweedehands in Rotterdam. Een huis waar jonge mannen werden opgevangen die een verslaving aan drugs of alcohol achter de rug hadden en nu probeerden om hun leven op de rails te krijgen – soms voor het allereerst in hun leven. Om een lang verhaal kort te maken: ik zegde mijn baan en mijn appartementje op, ik gaf het grootste deel van de inboedel van mijn woonst weg aan wie het nodig had. Wat overbleef paste precies in het busje waarmee de mensen van Frans Tweedehands mij kwamen ophalen. En ik vertrok naar Rotterdam.
Hoewel ik er uiteindelijk maar een half jaar gebleven ben, heeft mijn tijd bij Frans Tweedehands mijn leven voor altijd veranderd. Hier leerde ik samenleven met jongens die ik daarvóór waarschijnlijk ontlopen zou hebben. Na verloop van tijd liep ik zelfs zonder angst over ‘Perron nul’, de vrijplaats voor junks die toen nog bestond bij het Centraal Station van Rotterdam. Ik reed mee op het busje waarmee we oude spullen ophaalden, die na opknappen weer verkocht werden om de jongens goed werk te kunnen geven en wat extra inkomsten te kunnen maken. Ik ging met een paar van de jongens mee de haven in waar we de mooiste zwart-wit foto’s maakten van schepen en kranen, foto’s die we later zelf afdrukten met de apparatuur die we van een weldoener cadeau hadden gekregen. En vooral: ik luisterde naar de verhalen van de jongens, hoe ze in de drugsscene terecht waren gekomen, wat ze in die tijd allemaal uitgehaald hadden om maar aan geld voor drugs te komen. En hoe ze als gevolg daarvan in de gevangenis beland waren; de meeste van de jongens waren ex-bajesklanten.
Vaak waren ‘onze jonge
ns’ in Frans Tweedehands terecht gekomen via pater Loek, onze ‘huisvader’. Pater Loek werkte een deel van zijn werkweek als gevangenisaalmoezenier in het Huis van Bewaring twee straten verderop. Naarmate ik langer in het huis woonde, ging ik steeds vaker met hem mee om bijvoorbeeld de Schriftlezing te doen tijdens de kerkdienst in de gevangeniskapel. Ik raakte ook betrokken bij een paar gespreksgroepen die daar door pater Loek begeleid werden. In het begin vond ik het ontzettend spannend. Het gevang is niet bepaald een plek waar je voor je plezier heengaat. Maar vooral tijdens de bijeenkomsten van die gespreksgroepen smolt die spanning op den duur weg. Dit waren jongens die rare en domme dingen in hun leven hadden uitgehaald. Maar ook zij hadden het verlangen naar een zinvol leven, naar vriendschap en naar liefde. Het waren bajesklanten, maar voor mij werden ze gaandeweg in de eerste plaats mensen. Of, zo je wilt: kinderen van God.
Dit is allemaal alweer een half mensenleven geleden. Maar afgelopen maandag kwam het allemaal weer boven. Ik was voor het eerst in de gevangenis van Gent, waar ik in de nabije toekomst ook regelmatig zal voorgaan in de kerkdiensten in de gevangeniskapel. Ook nu vond ik het eerst maar spannend. Maar ook hier weer: de mannen die in de kapel kwamen, zijn in de eerste plaats mensen. Mensen die misschien rare en domme dingen hebben uitgehaald, maar ook die zijn kinderen van God. Dat was zo 33 jaar geleden in Rotterdam, en verdomd als ’t niet waar is: dat is nog steeds zo anno 2023 in Gent.