Twee weken geleden schreef ik er al eens over, dat ons taalgebruik ertoe doet. Hoe we over mensen spreken bepaalt in belangrijke mate hoe we naar die mensen kijken. Als ik vertel dat ik in de gevangenis werk, is de reactie soms: “o, dan heb je dus met criminelen te maken?” En ga dan maar eens uitleggen dat het meestal genuanceerder ligt dan dat. De meeste mannen die ik in de gevangenis tegenkom, zijn niet ‘slechter’ dan de mensen door wie ze als ‘criminelen’ weggezet worden. Ze hebben wel stommiteiten uitgehaald, vaak. En vanwege hun achtergrond komen ze daar eerder voor in de gevangenis terecht dan de meeste ‘brave burgers’.
Het wordt nóg wranger als je merkt dat mensen zichzelf op een bepaalde manier gaan benoemen en zo zichzelf juist verder in de shit duwen. Zo kwam ik laatst Leonard tegen, die pas geleden vrijgekomen was uit de gevangenis. Zelf had ik in de gevangenis niet met hem te maken gehad, maar mijn katholieke collega had hem daar een paar keer gesproken. Zij had mij gevraagd om contact met hem te houden, omdat hij waarschijnlijk wel zou opduiken in de straatscene. En dat bleek te kloppen. Leonard kent eigenlijk alleen het straatmilieu. Hij benoemt zichzelf als ‘crimineel’ en gaat er ergens van uit dat dit nooit zal veranderen: vroeg of laat komt hij toch wel weer in de gevangenis terecht. Terwijl hij toch altijd vol goede bedoelingen zit als hij daar weer uit komt. 
In een paar gesprekken hoorde ik – in stukken en brokken – zijn levensverhaal. Van jongs af aan in internaten, omdat het thuis niet veilig was met een vader die aan de drank was en een moeder die daar niet tegenop kon. Op een goed moment vroeg ik hem of hij ooit eigenlijk wel een ‘normaal’ leven had gehad – of, een leven dat doorgaans als ‘normaal’ beschouwd wordt. Hij moest er even over nadenken tot hij zei: “nee, eigenlijk niet”.
Jongens zoals Leonard zijn er teveel. Ik kom ze op straat tegen, in de inloop, en dus ook in de gevangenis. Wat ik daar eigenlijk het meest trieste van vind, is dat ze zichzelf als ‘verloren’ zijn gaan beschouwen. Ergens wel begrijpelijk: als je steeds weer met de beste bedoelingen opnieuw wil beginnen, maar steeds weer met je kop tegen de muur loopt…. Omdat anderen je met wantrouwen bekijken, want je bent een ‘crimineel’. Tot je ook jezelf zo gaat zien. En zie er dan maar eens uit te komen.
De verhalen die ik ken van mensen zoals Leonard hebben ervoor gezorgd dat ik het woord ‘verloren’ anders ben gaan verstaan – taal doet er immers toe. In de christelijke traditie is het een beladen woord. Het wordt nogal eens uitgelegd als het lot dat die mensen te wachten staat, die Jezus niet als hun Verlosser aanvaarden. Heel eerlijk gezegd: met die betekenis van ‘verloren’ heb ik nooit veel gehad. Wél zie ik hoe mensen ‘verloren’ gaan doordat ze verzuipen in de doolhof van onze moderne samenleving, doordat ze van jongs af aan in een vicieuze cirkel zitten, doordat ze met de nek worden aangekeken. Wat ik als pastor in ieder geval kan doen, is naast ze blijven staan. Omdat ik er zeker en vast in geloof, dat geen van deze kinderen van God geboren is om verloren te gaan.