Twee weken geleden schreef ik over het uithouden van de spanning tussen de concrete nood van concrete mensen aan de ene kant, en de bredere maatschappelijke oorzaken van die nood aan de andere kant. Dat is iets dat me blijft bezighouden, maar ik heb intussen van verschillende andere mensen gehoord dat het hen óók bezighoudt (voor zover ik dat nog niet wist). En dat zijn niet alleen mensen die in maatschappelijke bewegingen actief zijn. Eén ding bleef deze week heel erg bij me steken. Toen ik met één van die mensen sprak over de rare verschijnselen die voortkomen uit de manier waarop onze samenleving en economie zijn ingericht, zei die ervan: “dat is nu eenmaal zo”.
Dat “nu eenmaal”, dat roept bij mij een enorme weerstand op. “Nu eenmaal”: dat zeg je van dingen die uit de aard van de zaak niet te veranderen zijn. Als ik mijn tas thee per ongeluk van de tafel schuif, dan valt die. Dat is nu eenmaal een natuurwet: die van de zwaartekracht, om precies te zijn. En een goede kans dat die dan ook nog in stukken valt: dat is nu eenmaal de kwetsbaarheid van aardewerk dat op een hard oppervlak valt (daar bestaat ongetwijfeld ook een natuurwet over, maar daar kan ik niet zo gauw op komen). 
Maar een sociaal systeem, dat is een heel ander verhaal. Dat wordt door mensen gemaakt. En zelfs al is dat maar heel moeizaam bij te sturen – dan heb ik het nog niet eens over fundamentele veranderingen – het is géén natuurwet.
Het is, denk ik, één van de grootste obstakels voor werkelijke verandering: dat sociale en economische structuren zo vaak worden voorgesteld als een natuurwet. Of, anders gezegd: als iets heel vanzelfsprekends waar (nu eenmaal?) geen alternatieven voor zijn. En dat mensen daarin meegaan. Of dat nu de ‘woningmarkt’ is, waardoor één van onze basisbehoeften (een dak boven je hoofd) “nu eenmaal” door geld geregeerd wordt. Of de inkomensverdeling in het algemeen, waardoor er “nu eenmaal” stinkend rijke mensen zijn die nauwelijks belasting betalen terwijl een veel groter aantal mensen in armoede leeft. Of de weerstand tegenover mensen met een migratie-achtergrond, omdat die “nu eenmaal” anders zouden zijn.
In de tijd van onze voorouders werden de bestaande verhoudingen, met alle ongelijkheid en onrechtvaardigheid die daarbij hoorde, voorgesteld als ‘door God gewild’. Dat zal nu niet zo gauw iemand meer zeggen. Godzijdank niet meer, want het lijkt mij dat de in onze tijd bestaande verhoudingen op veel vlakken ingaan tegen de uitspraken van Jezus van Nazareth en ook tegen de wetten van het oude Israël, die juist gericht waren op bescherming van armen en vreemdelingen en die de bestaande structuren nooit voor vanzelfsprekend aannamen. Maar als we het nuchter bekijken: is er dan zoveel verschil tussen “God heeft het zo gewild” en “dat is nu eenmaal zo”?